Çanakkale’de Heyecan Verici Keşif: 1700 Yıllık Roma Hamamında Yerden Isıtma Sistemi Bulundu

Çanakkale’nin Ayvacık ilçesine bağlı Gülpınar köyündeki Apollon Smintheus Kutsal Alanı, bu yılki kazı çalışmalarında önemli bir arkeolojik keşfe ev sahipliği yaptı. Kazı ekibi, Roma dönemine ait yaklaşık 1700 yıllık bir hamamın yerden ve duvardan ısıtma sistemlerini ortaya çıkardı. Bu sistem, Roma mühendisliğinin ne denli gelişmiş olduğunu gözler önüne sererken, bölgedeki kültürel mirasın zenginliğini bir kez daha kanıtladı. 1980 yılında başlayan ve uzun yıllardır süren kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü koordinasyonunda; Çanakkale Arkeoloji (Troia) Müzesi, İl Kültür Turizm Müdürlüğü ve akademik ekiplerin iş birliğiyle yürütülüyor. 2011 yılından bu yana İÇDAŞ A.Ş., son iki yıldır ise HYDRO WORKS Mühendislik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından desteklenen projeler, “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında sürdürülen çalışmalarla bölge tarihine ışık tutmaya devam ediyor. Yaklaşık 3 ay önce başlatılan 2025 yılı kazılarında, kutsal alanın batı kısmında yer alan Batı Hamamı üzerinde yoğunlaşıldı. Burada yapılan detaylı kazılarda, Roma döneminde “caldarium” adı verilen sıcak mekanlarda kullanılan hypocaust (taban altı ısıtma) sistemleri gün yüzüne çıkarıldı. Bu sistem, zeminin yaklaşık 80-90 santimetre altında oluşturulan boşluklardan geçirilerek sıcak havayla odaların ısıtılmasını sağlıyordu. Aynı zamanda duvarlara yerleştirilen kanallar sayesinde ısının tüm mekana dağıldığı anlaşıldı. Kazı başkanı Prof. Dr. Davut Kaplan, bu buluntunun yalnızca teknik bir keşif olmadığını, aynı zamanda Roma toplumunun yaşam biçimini anlamak açısından da çok önemli olduğunu vurguladı. Kaplan, Roma hamamlarının yalnızca temizlik değil, sosyal hayatın da merkezi olduğunu belirterek şu ifadeleri kullandı: “Romalıların insanlığa armağanlarından biri, icat ettikleri ısıtmalı hamamlardır. Bu sistem, Hristiyan Roma’dan İslam dünyasına, oradan da günümüz modern banyo ve spa kültürüne kadar ulaşan bir mirastır. Bugün ziyaretçilerimizin en çok merak ettiği sorulardan biri bu sistemlerin nasıl çalıştığıdır. Yerden ve duvardan ısıtma, ocakta yakılan ateşin sıcak gazlarının dolaşımıyla gerçekleşir. Bu yöntem, dönemin mühendisliğinin ulaştığı yüksek seviyeyi gözler önüne sermektedir.” Kazı ekibinin çalışmalarında öğrenci gönüllülerin de önemli katkılar sunduğunu belirten Kaplan, kırsal bölgelerde işçi bulma zorlukları nedeniyle arkeoloji, antropoloji, mimarlık ve restorasyon bölümlerinden öğrencilerin kazıya katıldığını ifade etti. Kazılarda henüz yalnızca hamamın sıcak bölümlerinin ortaya çıkarıldığı, ilerleyen süreçte ise soğuk odalar, havuzlu salonlar ve soyunma alanlarının gün yüzüne çıkarılacağı açıklandı. Araştırmacılar, bu çalışmalar tamamlandığında Roma döneminde hamamların nasıl işlediğini ve Apollon Smintheus Kutsal Alanı’ndaki toplumsal rolünü daha net bir şekilde anlayacaklarını dile getirdi.